Stereotypy i rzetelna wiedza o bocianie białym Zna go prawie każdy Polak. Stanowi oznakę szczęścia i płodności. Przez większość z nas jest uważany za symbol naszego kraju. Wiąże się z nim jednak więcej stereotypów niż rzetelnej wiedzy. Mowa o bocianie białym, który obchodzi dziś swoje święto.
To okazja do zwrócenia uwagi na szczególne miejsce, jakie bociany zajmują w polskiej kulturze i krajobrazie, a także na zagrożenia i potrzebę ochrony tych ptaków. Z tej okazji w całym kraju odbywają się różne uroczystości - spotkania, festyny, prelekcje, przedstawienia i wystawy.
Święto Bociana Białego obchodzone jest także w Niemczech, Austrii i Szwajcarii.
Według tradycji bociany przynoszą dzieci i zapowiadają wiosnę. Zdaniem profesora Leszka Jerzaka, biologa z Uniwersytetu Zielonogórskiego, nasza wiedza na temat tych ptaków jest niewielka. Naukowiec wskazuje na przesądy dotyczące stałości partnera i gniazda, do którego wracają co roku.
Jak wygląda bocianie życie naprawdę? Jak twierdzi prof. Leszek Jerzak, bociany to brutalne ptaki, które potrafią nawet zabić słabe potomstwo. Samice potrafią zjadać małe ptaki, lub, gdy te są większe, wypchnąć je z gniazda. Dzieje się tak, gdy rodzice nie chcą tracić energii na wychowywanie piskląt, które mogą nie dolecieć do Afryki.
Wierność nie jest mocną stroną bocianów. Łączą się w pary tylko na jeden sezon. W związku wiodącą rolę odgrywają samice. To one walczą o najlepsze gniazda.
Wbrew potocznej opinii na temat pokarmu boćków, składa się on głównie z gryzoni i owadów, a nie żab. Żaby są ważnym składnikiem diety tylko na przedwiośniu, gdy owady i gryzonie są jeszcze nieliczne. W Afryce, podczas zimowania, owady są niemal wyłącznym składnikiem diety bocianów. W Polsce ptak ten zjada wszystko, co trafi mu pod dziób. Mogą to być zarówno dżdżownice, jak i pisklęta ptaków, żaby, traszki, jaszczurki, czy węże.
Bociany wciąż kryją przed naukowcami wiele tajemnic. Nie wiadomo na przykład, skąd najmłodsze osobniki, które wylatują z Polski jako pierwsze, znają trasę lotu na południe.
Polska to królestwo bocianów - żyje tu ich największa populacja na świecie. Szacuje się, że przebywa u nas około 50 tysięcy par tych ptaków. Oznacza to, że co piąty bocian na świecie mieszka w Polsce. Bocian biały jest ptakiem chronionym. Zamieszkuje Środkową i Wschodnią Europę, Półwysep Pirenejski, Półwysep Bałkański, a także północną Afrykę, Azję Mniejszą i Środkową.
Bociany zimują w południowej Afryce. Wiosną podczas przelotów na północ posługują się lotem szybowcowym, wykorzystując powierzchnię swoich skrzydeł i wznoszące ciepłe prądy powietrzne. Trasę 8 tysięcy kilometrów przebywają w ciągu czterech miesięcy, pokonując dziennie maksymalnie 200 kilometrów.
Bociany gnieżdżą się na wysokich drzewach, często na słupach telegraficznych, kominach i dachach. Gniazdo, kolistego kształtu, osiąga nawet ponad dwa metry średnicy. Ptaki te rzadko zakładają gniazda z dala od osad ludzkich.
Mimo popularnych opowieści, bociany rzadko jedzą żaby. Najczęściej żywią się owadami, głównie pasikonikami i chrząszczami.
W Polsce bocian biały jest objęty ścisłą ochroną. Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody "pro Natura" od 1994 roku realizuje Program Ochrony Bociana Białego i Jego Siedlisk. Obecnie w projekcie biorą udział także inne organizacje, szkoły i osoby indywidualne.
Pierwszy pomnik bocianów w Polsce stanął w podkarpackiej wsi Stubno w 2004 roku. Na 12-metrowym dębie mieszkańcy ustawili gniazdo, a w nim naturalnej wielkości sztucznego bociana. W 2003 roku zostało otwarte pierwsze na świecie "Muzeum Bociana Białego" we wsi Kłopot koło Cybinki w Lubuskiem, gdzie gniazduje jedna z największych w Polsce populacji bocianów. Inicjatorem utworzenia i zarządzającym Muzeum Bociana Białego w Kopocie jest Zarząd Okręgu Ligi Ochrony Przyrody w Zielonej Górze. Dzień Bociana Białego został ustanowiony przez Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody "pro Natura" w 2003 roku.